Bestuurders denk goed na bij selectieve betaling in zicht van faillissement

Wanneer een vennootschap meer schulden heeft dan middelen, moet een bestuurder keuzes maken welke schulden hij als eerste betaald. Daardoor kunnen bepaalde schulden wel en andere niet of slechts gedeeltelijk worden voldaan. Soms leidt dit tot frustraties bij schuldeisers die met lege handen achterblijven. De Hoge Raad heeft onlangs echter bepaald dat zogenoemde selectieve betalingen in het zicht van faillissement niet altijd hoeven te leiden tot (privé) aansprakelijkheid van de bestuurder.

In de zaak bij de Hoge Raad heeft een bestuurder van een vennootschap het faillissement aangevraagd van die vennootschap. Vervolgens doet de vennootschap nog een selectieve betaling aan een niet-gelieerde schuldeiser. De bestuurder heeft hier ook geen persoonlijk belang bij. Niet veel later wordt de vennootschap failliet verklaard. De onbetaald gebleven schuldeisers dagen de bestuurder vervolgens voor de rechter om te kijken of deze persoonlijk aansprakelijk kan worden gehouden voor de extra schade die is ontstaan door het toelaten van de selectieve betaling.

Verhaalsfrustratie

Het verwijt van selectieve betalingen wordt in de rechtspraak gezien als een vorm van verhaalsfrustratie. In veel gevallen wordt daarbij geredeneerd dat door één bepaalde schuld wel te voldoen andere schuldeisers worden gedupeerd. Om te kunnen beoordelen of de bestuurder van de noodlijdende vennootschap onrechtmatig, selectief heeft betaald, moet eerst duidelijk worden onderzocht in welke fase de vennootschap op het moment van de betaling verkeerde. 

Reddingsfase of feitelijke liquidatiefase

Hierin zijn twee fases te onderscheiden: de reddingsfase en de feitelijke liquidatiefase. Tijdens de reddingsfase heeft de bestuurder nog keuzevrijheid en is hij niet aansprakelijk voor de eventuele schade voortvloeiend uit het doen van selectieve betalingen. In de feitelijke liquidatiefase, waarin duidelijk is dat een faillissement onafwendbaar is, geldt die betalingsvrijheid niet meer en staat de bestuurstaak enkel nog in het teken van het gelijk behandelen van crediteuren (behoudens in gevallen van wettelijke voorrang). Vanaf dit moment kan een selectieve betaling enkel nog in uitzonderlijke situaties gerechtvaardigd zijn. 

Faillissement

In de zaak die diende voor de Hoge Raad oordeelde het hof eerder al dat de vennootschap zich nog in de reddingsfase bevond. Daarbij speelde in dit geval ook mee dat de aanvraag van het faillissement door de bestuurder werd gebruikt om druk uit te oefenen op de meerderheidsaandeelhouder om zo tot een regeling te komen. De aanvraag van het faillissement door de bestuurder werd dus ingezet als laatste poging om het daadwerkelijke faillissement van de vennootschap af te wenden. De Hoge Raad volgde in deze zaak de eerdere vaststelling van het gerechtshof dat de bestuurder geen ernstig verwijt kan worden gemaakt en dat hij niet aansprakelijk is voor de schade die mogelijk voortkomt uit de selectieve betaling.

Persoonlijke aansprakelijkheid voorkomen

Om te voorkomen dat een bestuurder persoonlijk aansprakelijk gesteld kan worden voor het faillissement is het dus belangrijk dat hij zich vóór het doen van een selectieve betaling in het zicht van faillissement afvraagt in welke fase de vennootschap zich bevindt: de reddingsfase of de liquidatiefase. Dit moet van geval tot geval worden beoordeeld. 

Heeft u advies nodig? Neem dan contact op met RechtNet Advocaten via info@rechtnet.nl of bel naar 073-6154311.