Aanvrager niet zonder meer aansprakelijk voor later vernietigd faillissement

Een schuldeiser die een faillissement aanvraagt van een schuldenaar, is niet zonder meer aansprakelijk voor de schade die de schuldenaar heeft geleden, als het faillissement later alsnog wordt vernietigd. Alleen wanneer hij misbruik maakt van de bevoegdheid voor een faillissementsaanvraag, kan de schuldeiser wel aansprakelijk worden gesteld. Dat is de kern van de uitspraak van een arrest dat onlangs diende bij de Hoge Raad.

Deze uitspraak is belangrijk voor advocaten die zijn gespecialiseerd in insolventierecht en incassozaken. Het aanvragen van een faillissement van een schuldenaar wordt immers regelmatig ingezet om vorderingen alsnog betaald te krijgen. Deze uitspraak betekent dat de risico’s voor de schuldeiser bij het aanvragen van een faillissement voor de schuldenaar deels worden weggenomen.

Rekening onbetaald

In deze zaak ging het om een keten van kledingwinkels, die een rekening van ruim 5.900 euro ondanks meerdere sommaties onbetaald laat. De schuldeiser laat het hier niet bij zitten en laat zijn advocaat een concept-verzoekschrift tot faillietverklaring toesturen, met de mededeling dat bij uitblijven van betaling het verzoekschrift bij de rechtbank zou worden ingediend.

Verzoekschrift tot faillietverklaring

Omdat de keten van kledingwinkels de rekening nog steeds niet heeft betaald, besluit de schuldeiser het verzoekschrift tot faillietverklaring in te dienen bij de rechtbank. Enkele weken later wordt de zitting gehouden en spreekt de rechtbank het faillissement uit. De keten van kledingwinkels is niet bij deze zitting aanwezig, maar komt een dag later wel in verzet tegen het faillissementsvonnis. Een week later vindt de mondelinge behandeling van het verzetschrift plaats. Een dag eerder heeft de aandeelhouder van de keten van kledingwinkels ‘onder protest’ de vordering betaald. De rechtbank verklaard het verzet van de keten van kledingwinkels ongegrond, waarna het bedrijf in hoger beroep gaat. Het gerechtshof bekrachtigd het vonnis. De keten van kledingwinkels gaat daarop in cassatie bij de Hoge Raad. Die vernietigd het arrest van het hof en verwijst de zaak voor verdere behandeling en beslissing door naar een ander gerechtshof.

Faillissement vernietigd

Het tweede gerechtshof stelt vast dat de vordering van de schuldenaar niet meer bestond toen de uitspraak op het verzet werd gedaan. Daardoor was de schuldenaar op dat moment niet meer bevoegd om het faillissement aan te vragen. Om die reden dient het faillissement te worden vernietigd.  De keten van kledingwinkels start daarop een procedure om de schuldeiser aansprakelijk te stellen voor de schade die zij lijdt door het feit dat een faillissement is uitgesproken en later is vernietigd. De rechtbank gaat hierin mee en wijst de vorderingen toe, maar het gerechtshof vernietigd vervolgens het vonnis van de rechtbank en wijst de vorderingen alsnog af.

Misbruik van procesrecht

De keten van kledingwinkels gaat vervolgens nog in cassatie, maar vangt ook bij de Hoge Raad bot. Zij stelt dat een vordering op deze grond alleen toewijsbaar is, als sprake is van misbruik van procesrecht of onrechtmatig handelen in de zin van artikel 3:13 BW.  Daarvoor kan de schuldenaar echter geen onderbouwing geven. Sterker nog, uit de processtukken blijkt dat de keten van kledingwinkels bij herhaling is aangemaand en ook het voornemen om faillissement aan te vragen door de schuldeiser ruim van te voren kenbaar is gemaakt. Al die tijd heeft de keten van kledingwinkels geen inhoudelijke reactie gegeven en bleef de rekening onbetaald. Uiteindelijk stelt het hof de faillissementskosten en het salaris van de curator vast op 160.000 euro. Een kwart van dit bedrag komt ten laste van de schuldenaar en driekwart voor de schuldeiser, die (achteraf) het faillissement onterecht heeft aangevraagd.

Heeft u te maken met een schuldenaar die niet wil betalen en overweegt u om een faillissement aan te vragen? Of wil een partij een faillissement voor u aanvragen? Neem dan contact op met RechtNet Advocaten via info@rechtnet.nl of bel naar 073-6154311.